De nieuwe vrijwilligerswet zorgt voor nogal wat verwarring bij veel verenigingen. Daarom willen wij proberen een beetje klaarheid te scheppen. Met dit overzichtelijke document loodsen we je door de wet. Heb je toch nog vragen? Aarzel dan niet om ons te contacteren. Meer informatie is ook te vinden bij de provinciale steunpunten voor vrijwilligerswerk en op de website www.verzekeringvoorvrijwiligers.be.
Wat?
Vrijwilligerswerk is iets dat je doet uit vrije wil binnen een organisatie, zonder dat je daar een vergoeding voor ontvangt. De minimumleeftijd is 16 jaar, er is geen maximumleeftijd. Vanaf het moment dat je een vergoeding betaalt aan je vrijwilligers, kan de fiscus moeilijk doen en belastingen vorderen.
Je bent een vrijwilligersorganisatie als je geen winstoogmerk hebt: privaat (bv. VZW), publiek (OCMW) of feitelijke vereniging. De vereniging mag daarom wel winst maken, maar die moet opnieuw aangewend worden voor de vereniging.
Toelating?
Sommige vrijwilligers moeten toelating vragen. Werklozen en bruggepensioneerden moeten met een formulier 95 B melden aan de RVA dat ze vrijwilligerswerk doen. Vanaf het moment dat de brief verstuurd is, kan het vrijwilligerswerk aanvangen. Let wel: vreemdelingen die geen EU-leden zijn, kunnen geen vrijwilligerswerk doen. Let er wel op dat het takenpakket heel uitgebreid omschreven is zodat je niets doet dat je niet hebt aangegeven. Dit is zowel voor de RVA als voor de verzekeringen. Moest er bijvoorbeeld iets gebeuren tijdens het uitvoeren van een taak die je niet in je takenpakket hebt opgenomen, dan kan je problemen krijgen.
Informatieplicht
De organisatie moet de vrijwilliger inlichten over het sociale doel en het juridisch statuut van de organisatie, de geheimhoudingsplicht, een eventuele kostenvergoeding (en hoe die gebeurt) en de verplichte verzekering Burgerlijke aansprakelijkheid (zie verder) en eventueel andere verzekeringen. Hoewel je dit op om het even welke manier kan doen, gebeurt dit best schriftelijk. De bewijslast ligt namelijk bij de organisatie, wat betekent dat de organisatie in geval van conflict moet bewijzen dat die informatie wel degelijk verschaft is.
Verzekeringen
Als je een fout hebt gemaakt, ben je ofwel strafrechtelijk aansprakelijk (wat betekent dat je de wet hebt overtreden en daarvoor beboet wordt of een gevangenisstraf moet uitzitten) ofwel burgerrechtelijk aansprakelijk (je hebt schade veroorzaakt bij iemand anders door een fout).
Burgerrechtelijke aansprakelijkheid betekent dat je de schade die je hebt veroorzaakt zal moeten betalen. Er moet natuurlijk wel een verband zijn tussen de fout die de vrijwilliger heeft begaan en de geleden schade. Er zijn twee soorten burgerrechtelijke aansprakelijkheid: contractuele en buitencontractuele B.A.
Contractuele B.A.: Er was een overeenkomst tussen de schadelijder en de veroorzaker op het moment dat de schade ontstond.
Buitencontractuele B.A.: Er was geen overeenkomst op het moment dat de schade ontstond.
Immuniteit
De vrijwilliger wordt door deze nieuwe vrijwilligerswet beschermd. De vrijwilliger geniet immuniteit, wat betekent dat een deel van de aansprakelijkheid wordt overgenomen door de organisatie. Tijdens de activiteiten en op weg van en naar de activiteiten is de burgerlijke aansprakelijkheid voor de organisatie. Dus de schadelijder moet zich tot de organisatie wenden voor een schadevergoeding.
Wanneer ben je als vrijwilliger niet immuun? Als lid van een onafhankelijke feitelijke vereniging ben je niet immuun. Elk lid moet dan zijn deel van de schade betalen. Daarom is het interessant voor feitelijke verenigingen om een verzekering B.A. af te sluiten.
Je bent eveneens niet immuun als je fout onder het strafrecht valt, als er sprake is van bedrog/opzet/grove fout/lichte weerkerende fout.
Ook bestuursvrijwilligers zijn tijdens bestuurstaken niet immuun. Daarom is een bestuursaansprakelijkheidsverzekering zeker aan te raden (maar niet verplicht).
Alle organisaties waar vrijwilligers immuun zijn wettelijk verplicht om een verzekering buitencontractuele B.A. te nemen!
De contractuele B.A. moet niet verzekerd worden, maar de organisatie is daarom niet minder verantwoordelijk!
Schade aan jezelf
Wat als een vrijwilliger gewond raakt tijdens een activiteit? Een verzekering lichamelijke ongevallen en rechtsbijstand zijn zeker aan te raden.
Kostenvergoeding
Een kostenvergoeding is niet hetzelfde als een vergoeding voor je werk. Als vrijwilliger mag je niet betaald worden voor je werk, maar wel een vergoeding ontvangen voor de kosten die je maakt in het kader van het vrijwilligerswerk. De organisatie beslist zelf of ze kosten vergoedt en op welke manier dit gebeurt. Ofwel ontvangt de vrijwilliger een reële vergoeding (kasticketjes en facturen worden terugbetaald) ofwel een forfaitaire vergoeding (maximum 29,05 euro per dag en 1161,82 euro per jaar. Indien het toch meer is, moet je dit aangeven). In het geval van de forfaitaire vergoeding moet de organisatie een vrijwilligersregister bijhouden waarin de gegevens van de vrijwilliger, de datum, activiteit en het bedrag zijn beschreven. De vrijwilliger moet dit ondertekenen. De twee systemen mogen ook niet samen gebruikt worden. Een vrijwilliger moet dus gedurende één jaar hetzelfde systeem aanhouden.
Wat ook mogelijk is, zijn vergoedingen in natura.
Informatienota
De informatienota is nog iets anders dan het vrijwilligerscontract waarin afspraken over het takenpakket, verantwoordelijkheden, vorming en het huishoudelijk reglement zijn opgenomen. Wat staat er wel in? De verzekeringen die de organisatie heeft afgesloten, de eventuele kostenvergoedingen en de geheimhoudingsplicht.